Q5 là quận thuộc khu vực trung tâm của thành phố Hồ Chí Minh. Lịch sử hình thành và phát triển của vùng đất Quận 5 gắn liền với sự hình thành, phát triển của khu vực Chợ Lớn và lịch sử hơn 300 năm Sài Gòn – thành phố Hồ Chí Minh. Ủy ban nhân dân Quận 5 được chính thức thành lập từ tháng 5 năm 1976. Trước năm 1975 toàn quận có 6 phường, năm 1976 chia thành 24 phường, đến năm 1986 chia lại thành 15 phường cho đến nay.
Các trục đường chính Bắc – Nam, Đông – Tây của thành phố hầu như đi qua địa bàn quận. Về mặt kinh tế, xưa và nay, quận vẫn được xem là một trung tâm thương mại dịch vụ quan trọng của thành phố. Từ các chợ đầu mối trên địa bàn quận hàng hóa các loại được bán buôn, bán lẻ tỏa đi khắp các vùng đất nước và các nước lân cận. Là địa bàn có đông đồng bào Hoa cư trú, sinh sống từ khá sớm. Trong quá trình định cư, cùng với người Việt, người Hoa Quận 5 đã có những đóng góp tích cực trong hai cuộc kháng chiến chống ngoại xâm bảo vệ độc lập tự do của đất nước cũng như trong quá trình xây dựng, bảo vệ và phát triển thành phố.
Từ sau năm 1975, miền Nam được giải phóng, đất nước thống nhất, cùng với thành phố và cả nước, Quận 5 bước vào giai đoạn mới xây dựng xã hội chủ nghĩa. Đảng bộ – chính quyền và nhân dân quận đã không ngừng phấn đấu xây dựng Quận 5 ngày càng phát triển đi lên. Qua 30 năm, quận đã có chuyển biến về mọi mặt, kinh tế giữ vững tốc độ tăng trưởng cao hàng năm, chính trị xã hội ổn định, trật tự an ninh đảm bảo, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được cải thiện và nâng cao. Những công trình kinh tế, văn hóa, cơ sở hạ tầng được xây dựng ngày càng nhiều đã góp phần làm thay đổi cảnh quan đô thị theo hướng văn minh, hiện đại và cải thiện điều kiện sống cho nhân dân.
Trên chặng hành trình 30 song hành cùng thành phố Hồ Chí Minh vượt qua khó khăn, thách thức, vững vàng đi vào vận hội mới, Đảng bộ chính quyền và nhân dân quận 5 đã đặt nhiều dấu ấn đáng ghi nhớ, khơi dậy sức thi đua, sáng tạo của quần chúng nhân dân trong sự nghiệp xây dựng và phát triển địa phương đưa quận 5 trở thành một quận nằm trong top dẫn đầu thành phố về sản xuất kinh doanh, tăng trưởng kinh tế. Thành tựu của chặng đường 5 năm thực hiện nghị quyết đại hội Đảng bộ quận khóa VIII (2000 – 2005) là dấu ấn nổi bật nhất ghi nhận sự biến đổi tích cực toàn diện của quận 5 góp phần vào thành tựu chung của thành phố Hồ Chí Minh trong tiến trình công nghiệp hoá hiện đại hóa.
Với Nghị quyết đại hội Đảng, cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng “thương mại, dịch vụ, công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp” đã đưa quận 5 từng bước định hình dáng dấp một trung tâm thương mại dịch vụ lớn của thành phố Hồ Chí Minh, giúp quận 5 đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế năm sau cao hơn năm trước. Các thành phần kinh tế chuyển biến tích cực và cùng tăng cấp phát triển. Từ năm 2000 đến năm 2005, tốc độ tăng trưởng thương mại dịch vụ trên địa bàn quận bình quân mỗi năm đạt trên 22,67%, doanh thu chiếm tỷ trọng 80% cơ cấu kinh tế toàn quận. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu từ năm 2000 đến 2004 đạt 493,8 triệu đô la Mỹ. Bên cạnh mạng lưới chợ, trung tâm thương mại, nhiều loại hình kinh doanh được hình thành và phát triển nhanh như dịch vụ tư vấn pháp lý, tài chánh, ngân hàng, du lịch, dịch vụ khám chữa bệnh… đã góp phần mang lại màu sắc đa dạng, sinh động cho đời sống kinh tế quận 5.
Tính đến cuối năm 2004, quận 5 đã tạo điều kiện cho 1.484 đơn vị hoạt động theo luật doanh nghiệp, 25 hợp tác xã, 15.925 hộ kinh doanh cá thể với tổng vốn đầu tư hơn 5.114 tỷ đồng hoạt động kinh doanh trên địa bàn quận 5. Trên lĩnh vực sản xuất công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp, cuộc chuyển dịch theo hướng công nghiệp hóa – hiện đại hóa đã thúc đẩy tăng nhanh tổng vốn đầu tư. Trong 5 năm qua, giá trị đầu tư đổi mới máy móc, thiết bị công nghệ của các doanh nghiệp quận 5 đạt 39 triệu 617 ngàn đô la Mỹ và 87 tỷ 162 triệu đồng. Nhiều doanh nghiệp sản xuất đã chuyển vào các khu công nghiệp, đầu tư mở rộng nhà xưởng ngoại thành tăng sức cạnh tranh trên thị trường. Tính đến thời điểm này, quận 5 có 18 doanh nghiệp được cấp giấy chứng nhận quản lý chất lượng sản phẩm đạt tiêu chuẩn ISO 9000. Nhiều thương hiệu hàng hóa quận 5 đã tạo được chỗ đứng vững chắc trên thị trường như : nhựa Đại Đồng Tiến, Phước Thành, dây cáp điện Tân Cường Thành, Kiện Năng, cầu dao điện Tiến Thành, các mặt hàng thủy hải sản chế biến của thương hiệu công ty Cholimex, gia vị Việt Ấn…
Những đổi thay đầy tích cực của đời sống kinh tế đã tạo nguồn cho quận 5 chuyển đổi mới bộ mặt đô thị ngày càng khang trang, hiện đại với những công trình xây dựng và chỉnh trang đô thị quy mô. Trong 5 năm từ năm 2000 đến năm 2004, hàng loạt các chung cư mới được xây dựng và đưa vào sử dụng như chung cư Nguyễn Án, Hùng Vương, Phan Văn Trị, Ngô Quyền, giải quyết nhu cầu về nhà ở cho người có thu nhập thấp với con số 1.800 căn hộ vượt chỉ tiêu 1.000 căn hộ mà Nghị quyết Đảng bộ quận 5 lần thứ 8 đề ra. Nhiều công trình kinh tế, văn hóa trị giá ở những con số tỉ tỉ đồng : như Trung tâm Thương mại An Đông Plaza, Thuận Kiều Plaza, Trung tâm Văn hóa quận 5 cơ sở 2, Câu lạc bộ thể dục thể thao Tinh Võ… cũng đã được xây dựng và hoàn tất trong nhiệm kỳ 2000 – 2005 mang lại nhiều đổi thay cho cuộc sống người dân Chợ Lớn, thành phố Hồ Chí Minh. Đời sống kinh tế văn hóa được nâng cao càng thúc đẩy người dân tin tưởng và sẵn sàng đóng góp chia sẻ cùng nhà nước thực hiện các công trình chỉnh trang đô thị theo phương châm “Nhà nước và nhân dân cùng làm”. 80% diện tích vỉa hè trên địa bàn được chỉnh trang, nâng cấp lát gạch tarazzo sạch đẹp. Nhiều phường đạt 100% công tác mở rộng hẻm và lộ giới, hơn 4.500 hộ chấp nhận di dời phục vụ các công trình trọng điểm của quận và thành phố như : dự án Đại lộ Đông Tây, rạch Hàng Bàng, cầu Nguyễn Tri Phương… đảm bảo tiến độ chung của thành phố, đây là những con số minh hoạ kết quả đáng biểu dương của công tác tuyên truyền vận động đưa quy chế dân chủ cơ sở đi vào đời sống củng cố niềm tin của quần chúng nhân dân với Đảng và nhà nước.
Trong từng bước đi lên của mình, quận 5 luôn chú trọng kết hợp phát triển kinh tế với xây dựng đời sống văn hóa cho người dân tận xóm hẻm, khu phố. Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” được triển khai rộng khắp đã tạo nhiều chuyển biến tích cực trong nếp nghĩ, nếp làm của người dân. Tạo được sự đồng thuận của cộng đồng hướng về những mục tiêu chung tốt đẹp, nâng cao tinh thần tương thân, tương trợ giúp đỡ nhau khi hoạn nạn, khó khăn. Đoàn kết xây dựng khu phố, tổ dân phố tích cực đấu tranh ngăn ngừa, đẩy lùi tệ nạn xã hội. Năm 2003, quận 5 được công nhận hoàn thành xóa nghèo theo tiêu chí cũ và tiếp tục thực hiện xoá nghèo theo tiêu chí mới. Nguồn quỹ xóa đói giảm nghèo hiện nay đã vận động được hơn 4 tỷ 900 triệu đồng, bình quân mỗi năm trợ vốn cho khoản 800 lượt hộ nghèo. Cũng trong năm 2003, quận 5 công bố cơ bản không còn đối tượng nghiện hút ma tuý trên địa bàn. Chương trình mục tiêu 3 giảm có nhiều bước đột phá với các đề án “Phòng chống phát sinh người nghiện mới”, “Tổ chức quản lý, dạy nghề và việc làm cho người sau cai nghiện”. Công tác chăm lo cho các đối tượng chính sách, người có công cách mạng, người già yếu, neo đơn, hộ dân nghèo được toàn xã hội quan tâm, hưởng ứng. Từ năm 2000 đến nay, quận đã xây dựng được 99 căn nhà tình nghĩa, 88 căn nhà tình thương, vận động đóng góp quỹ đền ơn đáp nghĩa được 345.614.000 đồng. Đến nay quận có 5 phường đã đăng ký xây dựng phường văn hóa. Toàn quận có 46 khu dân cư, 1 chung cư văn hóa được công nhận, 256 đơn vị đạt công sở văn minh – sạch đẹp – an toàn. Hàng năm có trên 35.000 hộ gia đình đạt chuẩn gia đình văn hóa, đạt tỷ lệ trên 85%.
Trong sự nghiệp xây dựng đổi mới địa phương, quận luôn đặt hàng đầu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Nhiều năm qua, quận đã dành một khoản ngân sách khá lớn cho công tác đầu tư xây dựng mới, sửa chữa, nâng cấp trường học, tạo điều kiện học tập thuận lợi cho các công dân tương lai. Đã có hàng chục tỷ đồng đầu tư xây dựng mới cho các trường như Lý Phong, Mầm non 9, Vàng Anh, Hồng Bàng… Bên cạnh đó, hội khuyến học được thành lập và phát triển ở nhiều cơ sở kết hợp với các quỹ học bổng Nguyễn Đức Cảnh, Nguyễn Thị Minh Khai, Nguyễn Hữu Thọ đã giúp cho hàng ngàn học sinh nghèo học giỏi được tiếp tục đến trường lớp và thành đạt trong cuộc sống. Đến nay, quận 5 đã được công nhận hoàn thành phổ cập tiểu học và trung học cơ sở, có 10 phường được công nhận hoàn thành phổ cập bậc trung học. Mỗi năm có từ 98,1 đến 99,8% học sinh tốt nghiệp tiểu học và trung học cơ sở.
Văn hóa xã hội tiến bộ, đời sống người dân quận 5 tiếp tục được cải thiện mọi mặt, các chương trình chăm sóc sức khỏe ban đầu cho nhân dân được mở rộng. Trung tâm Y tế quận và mạng lưới y tế phường được quan tâm đầu tư cơ sở vật chất, nâng cấp trang thiết bị, bảo đảm công tác khám điều trị tại tuyến cơ sở. Đồng thời, có đủ khả năng hỗ trợ điều trị cho các khu vực lân cận khác. Bên cạnh đó mạng lưới y tế tư nhân với gần 900 phòng khám đã góp phần tích cực cho công tác chăm sóc sức khoẻ nhân dân trong quận. Đặc biệt phát huy đặc thù của một vùng có thế mạnh về lĩnh vực y học dân tộc truyền thống, quận 5 đã quy hoạch thành công một khu vực chuyên doanh y học cổ truyền, làm điểm đến thu hút đông đảo khách tham quan vùng Chợ Lớn – thành phố Hồ Chí Minh.
Hoạt động thể dục thể thao nhất là thể dục thể thao quần chúng trên địa bàn quận 5 trong những năm gần đây phát triển khá mạnh, có 23,1% người dân trong quận tham gia tập luyện thường xuyên. Cơ sở vật chất phục vụ cho nhu cầu tập luyện thể dục thể thao của nhân dân được quan tâm đầu tư xây dựng mới. Hàng năm lực lượng vận động viên năng khiếu địa phương được quan tâm rèn luyện, bồi dưỡng vẫn mang về cho quận 5 trên 1.200 huy chương các loại. Quận 5 còn là nơi cung cấp nhiều vận động viên giỏi cho thành phố và cấp quốc gia.
5 năm qua, cùng với những nỗ lực phát triển kinh tế xã hội, quận 5 rất tự hào là địa phương đảm bảo giữ vững ổn định chính trị, triển khai thực hiện có hiệu quả công tác bảo vệ an ninh quốc gia, phòng chống tội phạm. Tỷ lệ người dân tham gia chủ động phòng chống, tố giác tội phạm, bảo vệ an ninh trật tự, giáo dục các đối tượng có nguy cơ phạm pháp ở địa bàn dân cư ngày càng cao, số vụ phạm pháp hình sự hàng năm giảm khoảng 22% so với năm trước. Tỷ lệ phá án năm 2004 đạt trên 70%. Quận 5 đã xây dựng được 721/849 tổ dân phố đạt tiêu chuẩn tự quản, vượt 10% chỉ tiêu do Nghị quyết Đảng đề ra. Công tác điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án được thực hiện chặt chẽ, không để xảy ra trường hợp oan, sai, đảm bảo đúng các quy định pháp luật. Công tác quân sự địa phương, giáo dục quốc phòng toàn dân được duy trì thường xuyên, đảm bảo công tác trực chiến, sẵn sàng chiến đấu. Hàng năm quận 5 vẫn đạt và vượt chỉ tiêu giao quân nghĩa vụ quân sự
Nguồn: Trang thông tin điện tử MTTQ Việt Nam